مسأله_انتظار
هنگام دعا کردن و امداد خواستن از امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) با توجه به پهناور بودن جهان چطور الساعه به ایشان الهام می‌شود؟
علم امام همانند علم ما نیست؛ زیرا انسان‌ها معمولاً علوم‌شان کسبی و در محدودۀ عالم شهود است، در حالی که علم امام منحصر به عالم شهود نیست، بلکه عالم به غیب نیز هست.
لذا به راحتی و در کم‌ترین زمان از دعاها و خواسته‌های ما اطلاع پیدا می‌کند؛ مثلاً سید بن طاووس نقل می‌کند که شخصی طی نامه‌ای از امام رضا(علیه‌الاسلام) سؤال می‌کند: «ما وقتی به شما احتیاج داریم چه کنیم؟» حضرت در جواب فرمودند: «اگر حاجتی داری لب‌هایت را تکان بده، جوابت می‌رسد»؛ یعنی اگر تنها زمزمه کنی و صدایت را هم کسی نشنود، من می‌شنوم.
برای توضیح این مطلب لازم است نکاتی را متذکر شویم:
۱. مأموریت امام از لحاظ زمان و مکان، بسیار گسترده است. او تنها امام زمین و زمان نیست، بلکه امام ملک و ملکوت است.
۲. مأموریت و تسلط امام تنها به ظاهر عالم ختم نمی‌شود، بلکه دربرگیرندۀ ظاهر و باطن اجتماع و انسان‌ها نیز هست.
۳. علم امام حضوری است، نه کسبی و حصولی؛ یعنی ما به دلایل متعدد (مذکور در کتب کلامی شیعه) معتقدیم که علم امام موهبتی الهی و علم لدنّی است.
۴. علوم الهی نیز از ویژگی‌های خاصی برخوردارند که آن‌ها را در مقایسه با سایر علوم ممتاز می‌کند:
الف) علم الهی روشن است و هیچ نقطۀ تاریکی در آن نیست. لذا در آن اختلافی نیست و چیزی به نام واضح و واضح‌تر در آن وجود ندارد؛
ب) علوم الهی نزد انبیا و ائمه (علیهم السلام) حاضر است، لذا آنان در هیچ پرسشی نگفتند بعداً جواب می‌دهیم و یا نیاز به تأمل و تفکر داریم؛
ج) علوم الهی نیازمند مقدمه‌چینی نیست؛ چون در آن‌ها اختلافی دیده نمی‌شود، لذا بین انبیا و امامان در هیچ امری اختلاف نیست؛
د) علوم الهی نیاز به تجدید نظر ندارد، بلکه به قوت و ظهور آغازین خود باقی است؛
۵. روایات به کیفیت علوم ائمه (علیهم السلام) اشاره دارند:
الف) امام نسبت به هرچه دربارۀ آسمان و زمین و بهشت و جهنم (تا قیامت) واقع می‌شود، عالم است و چیزی نیست که ائمه (علیهم السلام) به آن علم نداشته باشند؛
ب) جمیع علوم ملائکه و انبیا نزد ائمه (علیهم السلام) موجود است و هر امامی جمیع علوم امام قبل از خود را داراست؛
ج) روایاتی داریم که دلالت دارند بر این‌که ائمه (علیهم السلام) بر همۀ احتیاجات و اعمال بشر و بر احوال شیعیان آگاهی دارند و حتی اگر بلا یا مصیبتی به آنان برسد آگاه‌اند؛ یعنی به همۀ بلایا و منایا، (زمان و کیفیت آن‌ها) آگاهی دارند.
همچنین به آن‌چه در دل انسان‌ها می‌گذرد، آگاهی دارند؛ در این زمینه امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) در توقیعی که برای شیخ مفید فرستاده فرمودند: انا نحیط علماً بانبائکم ولما یعزب عنّا شیءٌ من اخبارکم؛ به همۀ خبرهای شما آگاهیم و چیزی از اخبار شما بر ما پوشیده نیست.
نکتۀ آخر این‌که، اگرچه علم امام از ناحیۀ خداوند است، ولی بین علم خداوند و علم امام تفاوت وجود دارد؛ زیرا علوم الهی برای خداوند ذاتی و استقلالی است (علم غیب، ذاتی خداوند است).
به عبارت دیگر، تنها کسی که ذاتاً و به خودی خود از غیب آگاه است، خدای سبحان است و این بدان معنا نیست که پیامبر(صل الله علیه و آله)، ائمه یا ملائکه به غیب علم نداشته باشند؛ بلکه علم دارند، اما علم آن‌ها ذاتی نیست، بلکه تبعی است و به خواست پروردگار، عالِم‌اند.
بدایة المعارف، محسن خرازی، بحث صفات امام (علم امام).
بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۱۰۹ (حدود ۲۲ روایت نقل شده است).
همان، باب ۱۲، ص ۱۵۹ به بعد.
همان، باب ۸ و ۹، ص ۱۳۲ - ۱۵۴.
مسجد مقدس جمکران:
Jamkaran_ir